Jakie inwestycje będą blokowane na obszarze Natura 2000?

Jakie ograniczenia w zabudowie terenu przewidują przepisy o ochronie przyrody? Jakich inwestycji nie przeprowadzimy na obszarach zaliczonych do projektu Natura 2000?

Zgodnie z zamysłem ustawodawcy ustalone prawem formy ochrony przyrody mają na celu zapobieganie degradacji różnych wartości środowiska biologicznego. Projekt Natura 2000 zmierza do zachowania określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Ma za zadanie również ochronę różnorodności biologicznej na takich terenach. Na chwilę obecną sieć Natura 2000 zajmuje niemal 20 proc. powierzchni lądowej w Polsce. Decyzje, czy dany obszar kwalifikuje się jako strefa ochronną Natura 2000, opierają się wyłącznie naukowych kryteriach przyrodniczych, a nie gospodarczych, ekonomicznych czy nawet społecznych przesłanek. Dlatego właśnie granice obszarów Natura 2000 nie mogą podlegać zmianom dostosowującym ich przebieg do planowanych przedsięwzięć czy innych oczekiwań gospodarczo-przemysłowych danych społeczności lokalnych lub potencjalnych inwestorów. Zachowanie wartości środowiska biologicznego stanowi na takich terenach priorytet – zawsze będzie ono wyprzedzać rozwój ekonomiczny okolicy, dlatego zamiary inwestycyjne są na takich obszarach bardzo często niezmiernie trudne do zrealizowania.

Inwestycje budowlane na obszarze chronionym

Co do zasady inwestorzy nie mogą podejmować działań, które mogą (samodzielnie lub też wespół z innymi czynnościami innych podmiotów) przyczynić się do powstania negatywnych konsekwencji na obszarze Natura 2000. Oznacza to, że prawo zakazuje podejmowania działań mogących doprowadzić do pogorszenia stanu chronionych siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, stanu gatunków chronionych na danym obszarze, czy mówiąc ogólnie integralności takiego terenu lub jego powiązania z innymi terenami. Dlatego właśnie to zamierzenia budowlane poddaje najbardziej restrykcyjnym kontrolom – to one bowiem w sposób trwały wpływają na swoje otoczenie.

W praktyce, jeśli dojdzie do stwierdzenia, że planowane przedsięwzięcie znacząco negatywnie oddziałuje na obszar Natura 2000 szanse na jego realizacje są niewielkie. Oczywiście dopuszczona zostanie do realizacji inwestycja, która nie będzie miała negatywnych skutków, jednak, ze względu na bardzo duże ograniczenia w możliwościach zabudowy i eksploatacji takich terenów, wymogów administracyjnych, jakie muszą zostać spełnione, jest wiele.

Wyjątki

Istnieje jednak pewna specjalna okoliczność, w której wydana zostanie zgoda na realizację działań, które mogą znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000. Mowa o sytuacji, w której za przeprowadzeniem przedsięwzięcia przemawiać będą tzw. wymogi nadrzędnego interesu publicznego i nie ma możliwości znalezienia rozwiązań alternatywnych, czyli takich, które nie będą oddziaływać na obszar objęty ochroną – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl. Pod pojęciem działań związanych z interesem publicznym rozumieć należy takie, które będą realizować ważne wymogi o charakterze społecznym lub też gospodarczym.

Z kolei wymogi dla przedsięwzięć, które będą znacząco oddziaływać negatywnie na siedliska i gatunki priorytetowe z punktu widzenia ochrony obszaru Natura 2000 zostały przez ustawodawcę jeszcze bardziej zaostrzone. Zezwolenia na realizacje takich przedsięwzięć mogą zostać udzielone inwestorom tylko jeśli ich zamierzenia mają na celu ochronę zdrowia i życia ludzkiego, zapewnienie powszechnego bezpieczeństwa, uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska, wynikają z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego (po konsultacjach i uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej). Zgoda na takie działania wydawana jest przez właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska, a na obszarach morskich przez dyrektora urzędu morskiego. Zobowiązuje się ich także do zapewnienie odpowiedniej kompensacji przyrodniczej, niezbędnej do właściwego funkcjonowania sieci obszarów.