Wyższa konieczność a kary za nielegalną wycinkę na działce

Zgodnie z prawem w przypadku usunięcia drzewa lub krzewu z działki w okolicznościach uzasadnionych stanem „wyższej konieczności”, nie wymierza się administracyjnej kary pieniężnej. Kiedy w praktyce można zastosować tę przesłankę prawną?

Znowelizowane, na skutek interwencji Trybunału Konstytucyjnego (wyrok z 1 lipca 2014 r.; SK 6/12) przepisy ustawy o ochronie przyrody znacznie upraszczają zarówno zasady uzyskiwania zezwoleń na wycinkę, jak również doprowadziły do obniżenia opłat za nielegalne i legalne usunięcie drzew lub krzewów.

Znowelizowane przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody zmniejszyły liczbę formalności, jakich zobowiązani są dopełnić inwestorzy noszący się z zamiarem wycinki drzew lub krzewów. Zniesiony został m.in. obowiązek uzyskiwania zezwolenia od wójta, burmistrza lub prezydenta miasta na wycinkę drzew lub krzewów, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych – informuje Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl. Chodzi jednak tylko o sytuacje, w których usunięcie danych roślin nie nastąpiło w celach związanych z prowadzoną przez właściciela działalnością gospodarczą.

Kara za wycinkę na działce

Z kolei kara administracyjna za dokonanie nielegalnej wycinki (bez uzyskania wspomnianego powyżej zezwolenia) lub też za zniszczenie roślin, wynosi na chwilę obecną nie trzykrotność, a dwukrotność opłaty właściwej za ich wycinkę – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl. Opłata właściwa dla zezwolenia na wycinkę ustalana jest na podstawie gatunku drzewa, obwodu jego pnia mierzonego na wysokości 130 cm oraz współczynnika różnicującego stawkę. Co więcej, osoba na którą zostanie nałożona taka kara pieniężna może ubiegać się o obniżenie należnej kwoty o połowę, jednak tylko w sytuacji, gdy znajduje się ona w trudnej sytuacji majątkowej, czyli dochód na członka rodziny wynosi 50 proc. minimalnego wynagrodzenia. Ponadto kara za nielegalną wycinkę może zostać złagodzona jeśli usunięte zostało drzewo martwe, lub takie, które nie miało szans na przeżycie.

Stan wyższej konieczności – przykład orzecznictwa

W treści ustawy o ochronie przyrody zawarta została również przesłanka, zgodnie z którą w przypadku usunięcia albo zniszczenia drzewa lub krzewu, albo uszkodzenia drzewa w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej konieczności, nie wymierza się administracyjnej kary pieniężnej – informuje Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl. Niestety, ustawodawca nie wprowadził jednoznacznej definicji owego „stanu wyższej konieczności” – dlatego, jeśli dojdzie do sporów w większości orzecznictw sądowych przyjmuje się, że stan ten wiąże się z sytuacją bezpośredniego, rzeczywistego i nieuchronnego zagrożenia, jakie dla życia lub mienia ludzi mogą powodować dane drzewa lub krzewy. Stanowisko takie zaprezentowane zostało m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 2 czerwca 2016 r., sygnatura akt: II SA/Bk 132/16.

W orzecznictwie tym zwrócono także uwagę na fakt, że w uzasadnieniu do projektu noweli ustawy o ochronie przyrody widnieje zapis, zgodnie z którym brak konieczności uzyskania zezwolenia na wycinkę w stanie „wyższej konieczności” dotyczy głownie podmiotów wyspecjalizowanych do niesienia pomocy, czyli właściwych służb takich jak m.in. jednostki ochrony przeciwpożarowej. W przytoczonej tu sprawie podmiotem, który dopuścił się nielegalnej wycinki była spółka akcyjna, a więc jej postulat o oddalenie kary administracyjnej na podstawie przesłanki o stanie „wyższej konieczności” został oddalony ze względu na fakt, że nie jest to podmiot wyspecjalizowany do niesienia pomocy w przypadku wystąpienia nagłego zagrożenia. Co więcej, spółka usiłowała dowieść, że wycięte przez nią rośliny zagrażały funkcjonowaniu linii wysokiego napięcia, której awaria mogła stworzyć zagrożenie dla zdrowia, życia oraz mienia ludzkiego. Organ rozpatrujący sprawę odrzucił tę linię argumentacyjną – jego zdaniem nie zaistniało faktyczne niebezpieczeństwo uszkodzenia linie energetycznej. Wycinka dokonana został więc bez odpowiedniego zezwolenia, a w tym przypadku nie występują nadzwyczajne okoliczności łagodzące, określone przez ustawodawcę, które pozwoliłyby na zaniechanie wymierzenia kary pieniężnej.