Obowiązkowe opłaty za dostęp do obiektów i urządzeń użyteczności publicznej?

Wśród uprawnień gminy figuruje prawo do ustalania zasad i trybu korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Warto jednak pamiętać, że nie może ona z tego tytułu wprowadzić jednorazowych opłat za dostęp do nich.

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy – jak czytamy w art. 7 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym. Kategoria zadań własnych obejmuje m.in. sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizację, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypiska i unieszkodliwienia odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Warto również pamiętać, że zgodnie z przesłankami zawartymi w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym, organy gminy są upoważnione do stanowienia aktów prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z należących do gminy obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Kiedy gmina może nałożyć opłatę?

Aby wyjaśnić mechanizm ustalania, kiedy gmina może wprowadzić obowiązek uiszczenia jednorazowej opłaty za korzystanie z urządzenia lub obiektu użyteczności publicznej warto powołać się na konkretny przykład. Gmina buduje nową sieć kanalizacyjną. Rada gminy chce w związku z tym podjąć uchwałę, która nałoży na mieszkańców obligatoryjną, jednorazową opłatę za przyłączenie do wspomnianej sieci. Okazuje się, że rada nie ma do tego prawa (co ma także swoje potwierdzenie w wyrokach sądowych wydawanych w bardzo zbliżonych sprawach – m.in. wyrok NSA w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2006r.). Co prawda sprawy kanalizacji przynależą do wymienionych powyżej zadań własnych gminy, jednak konsekwencją tego faktu wcale nie są kompetencje, które umożliwiałyby organowi stanowiącemu gminy na wprowadzenie obowiązku uiszczania takiego typu opłaty. Jednoznacznie wynika więc z powyższego, że w zakres wspomnianego prawa do ustalania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej nie wchodzą uprawnienia do wprowadzenia opłat za korzystanie z tego typu obiektów.

Opłata adiacenka

Bartosz Antos analityk z portalu www.saveinvest.pl wyjaśnia, że gmina może szukać innych dróg i sposobów dofinansowania takiego przedsięwzięcia. Przynajmniej część z poniesionych kosztów konstrukcji takiego obiektu, oczywiście już po zakończeniu jego budowy, organy gminnym mogą odzyskać poprzez wprowadzenie opłat adiacenckich. Gmina ma także prawo do przeprowadzenia referendum w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na sfinansowanie budowy. Inne formy – mniej lub bardziej ukrytych – sposobów finansowania przez wspólnotę samorządową zadań gminy nie mogą być kreowane dowolnie przez organy samorządu. Nie ma na to wpływu również fakt, czy dokonywane byłyby na drodze aktów administracyjnych, czy też miałyby formę umów prawa cywilnego.