Odszkodowanie także dla spadkobierców nieruchomości

22 lutego 2021 r. zapadła ważna uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wreszcie pochylono się nad kwestią legitymacji spadkobierców właścicieli nieruchomości, którym posadowiono na działkach linie przesyłowe lub inne urządzenia i za które ci właściciele nigdy nie otrzymali odszkodowania. Czy nadchodzi lawina nowych postępowań administracyjnych? Na to pytanie odpowiada Robert Tomaszewski – Prezes Zarządu w firmie Saveinvest Sp. z o.o. – portal www.saveinvest.pl.

Stały element krajobrazu

Linie średniego i wysokiego napięcia stanowią dzisiaj nieodłączny element krajobrazu. Wyjeżdżając za miasto można je znaleźć niemal wszędzie. Najczęściej budowane są w taki sposób, by zajmowały jak najkrótszy odcinek. Przez to jednak niejednokrotnie zdarza się, że przecinają pola uprawne oraz działki rekreacyjne. Wielu rolnikom utrudniają one prace. Wiele osób narzeka też, że ma je tuż nad swoim domem. Oczywiście bez linii przesyłowych nie byłoby sprawnej infrastruktury technicznej i elektryczności. Niewątpliwie jednak nie zawsze posadowienie słupów i kabli na działkach odbywa się w pełni zgodnie z prawem. Szczególnie w latach 70 i 80 przedsiębiorstwa przesyłowe nie liczyły się z interesem właścicieli nieruchomości. Niejednokrotnie za realizację tego typu inwestycji nie wypłacano należnego właścicielom odszkodowania.

Właściciele nieruchomości upominają się o swoje prawa

Dzisiaj świadomość prawna jest na szczęście coraz większa. Polacy nie boją się już dochodzić swoich praw na drodze administracyjnej oraz sądowej. Co przy tym istotne na gruncie prawa administracyjnego nie istnieje instytucja przedawnienia. Co do zasady zatem bez problemu można dochodzić roszczeń sprzed lat. Właśnie dlatego dzisiaj „odkopywane” są stare sprawy. Dopiero po 20, 30, a nawet 40 latach właściciele nieruchomości upominają się o swoje prawa. Problem polega jednak na tym, że dzisiejsi właściciele nieruchomości są najczęściej spadkobiercami osób, wobec których wydano decyzje o ograniczeniu sposobu korzystania z nieruchomości i którzy musieli zgodzić się na posadowienie na ich działce linii przesyłowej – zauważa Robert Tomaszewski. Czy należy im się świadczenie od przedsiębiorców przesyłowych?

Setki tysięcy złotych odszkodowania

Ten problem wywołał niemałą burzę w Poznaniu. W latach 2018-2020 do Prezydenta Miasta Poznania wpłynął szereg wniosków o ustalenie odszkodowania z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości. Sformułowali je przede wszystkim mieszkańcy jednej ulicy, położonej w prestiżowej dzielnicy Poznania – na Sołaczu. Prezydent Miasta Poznania jako organ I instancji ustalał należne stronom odszkodowanie. Najczęściej kwoty świadczeń sięgały kilkuset tysięcy złotych. Od tych decyzji konsekwentnie odwoływał się obecny właściciel linii. Wojewoda Wielkopolski utrzymywał w mocy decyzje organu I instancji i wydawało się, że nic już nie stoi na przeszkodzie właścicielom w uzyskaniu należnego im odszkodowania. Przedsiębiorca przesyłowy nie dawał jednak za wygraną i wnosił skargi do sądu administracyjnego.

Kontrowersyjne wyroki WSA

W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu sprawy odszkodowawcze nagle przybierały zupełnie nieoczekiwany obrót. WSA w Poznaniu konsekwentnie twierdził, że osobą uprawnioną do żądania odszkodowania za wywłaszczenie – w tym także za szczególną jego postać przewidzianą w art. 124 u.g.n. jest wyłącznie „osoba wywłaszczona”, czyli podmiot będący właścicielem nieruchomości w dacie dokonywania jej wywłaszczenia. Taka interpretacja obowiązujących przepisów mogła skutecznie zablokować możliwość dochodzenia odszkodowania z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości przez spadkobierców byłych właścicieli. Na szczęście Wojewoda Wielkopolski pozostał nieugięty i zaczął składać skargi kasacyjne od wydanych wyroków WSA w Poznaniu

Ostateczne stanowisko NSA

Ze względu na dużą liczbę podobnych spraw i szczególną rangę istniejącego problemu, Naczelny Sąd Administracyjny postanowił wydać w tym przedmiocie uchwałę. W ocenie NSA odszkodowanie przysługujące na podstawie nieobowiązujących już ustaw (poprzedniczek obecnej ustawy o gospodarce nieruchomościami) może być ustalone na podstawie dzisiejszej ustawy o gospodarce nieruchomościami i to dla spadkobiercy właściciela nieruchomości. Takie stanowisko NSA z pewnością ustabilizuje linię orzeczniczą w organach administracji oraz sądach administracyjnych. Może też oznaczać falę nowych wniosków o wypłatę odszkodowania za postawione w latach 60, 70 oraz 80 linie wysokiego i średniego napięcia – zauważa Robert Tomaszewski.