Droga to nie tylko jezdnia, ale znacznie szerszy obszar

16 marca 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał ważny wyrok. Przesądził o tym, jak w kontekście zwrotu nieruchomości wywłaszczonej należy rozumieć pojęcie drogi. Czy to orzeczenie wpłynie na toczące się postępowania administracyjne? Na to pytanie odpowiada Bartłomiej Kuźniar – Koordynator Projektów Inwestycyjnych w firmie Saveinvest Sp. z o.o. – portal www.saveinvest.pl.

Wywłaszczenie nieruchomości ceną za rozwój miasta

W latach 70 w Poznaniu masowo prowadzono różnorodne postępowania wywłaszczeniowe. Dzięki nim w tym czasie nastąpił najbardziej znaczący rozwój miasta. Powstały najważniejsze poznańskie osiedla, a także duże arterie, umożliwiające sprawną komunikację. Nie wszyscy byli jednak zadowoleni z takiego obrotu wydarzeń. Na tym terenie wcześniej bowiem istniały duże gospodarstwa rolne. Realizując plany zagospodarowania przestrzennego właścicieli nieruchomości trzeba było zatem wywłaszczyć i zapłacić im odszkodowanie albo znaleźć dla nich nieruchomość zamienną. Wiele osób straciło na tym układzie. Nie dziwi zatem, że dzisiaj próbują odzyskać chociażby część dawnego majątku.

Sporna Trasa Katowicka

We wspomnianych latach 70. wywłaszczono między innymi nieruchomość gruntową, należącą do pewnego małżeństwa pod budowę tak zwanej Trasy Katowickiej. W tym miejscu miał bowiem zostać zrealizowany odcinek drogi biegnący od jednego z kluczowych rond w mieście do granicy miasta. Wówczas odcinek ten był zaliczany do kategorii dróg wojewódzkich. Dzisiaj jest fragmentem autostrady A2. Spadkobiercy byłych właścicieli nieruchomości stwierdzili, że ówcześni włodarze miasta nie zrealizowali planowanej inwestycji zgodnie z planem, co uzasadnia zwrot części wywłaszczonej nieruchomości. W związku z tym złożyli stosowny wniosek w starostwie. Niestety racji nie przyznały im ani organ I i II instancji, ani nawet Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. Ostatecznie sprawa trafiła zatem do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Czy cel wywłaszczenia został zrealizowany?

W ocenie spadkobierców byłych właścicieli nieruchomości cel wywłaszczenia nie został zrealizowany w pełni. Tylko część działki została bowiem zabudowana poprzez posadowienie na niej drogi, a na części nie wykonano żadnych prac. Skarżący nie zgodzili się też ze stanowiskiem organów administracji, iż budowa autostrady A2 na części nieruchomości stanowi dopuszczalne doprecyzowanie celu wywłaszczenia. Tego typu prace są bowiem zupełnie inną inwestycją, niż pierwotnie zakładano. Co więcej, zdaniem spadkobierców byłych właścicieli nieruchomości błędne jest przyjęcie, że dokonanie zwrotu nieruchomości jedynie w części nie jest możliwe, ponieważ żaden przepis ustawy o gospodarce nieruchomościami nie wyłącza zwrotu nieruchomości stanowiącej drogę publiczną.

Droga to nie tylko jezdnia

Naczelny Sąd Administracyjny nie przyznał racji skarżącym. Według Sądu droga publiczna nie składa się wyłącznie z części przeznaczonej na ruch pojazdów. W kontekście wywłaszczenia pojęcie to należy rozumieć również szerzej, niż wynika to z definicji drogi publicznej zawartej w ustawie o drogach publicznych. W niniejszej sprawie zatem pojęcie drogi powinno być bliższe pojęciu pasa drogowego, które obejmuje wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą.

Czy w sprawach administracyjnych będzie rewolucja?

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 marca 2021 r. nie jest jedynym orzeczeniem prezentującym takie stanowisko. Z jednej strony należy zatem współczuć byłym właścicielom nieruchomości, którzy w wyniku wywłaszczenia stracili majątek swojego życia. Z drugiej jednak strony należy cieszyć się ze swoistej spójności prawa – komentuje Bartłomiej Kuźniar – Koordynator Projektów Inwestycyjnych w firmie Saveinvest Sp. z o.o. Czy to wpłynie na toczące się postępowania administracyjne? Z pewnością tak, o ile dotyczą one podobnej materii.