Jakie są konsekwencje unieważnienia pozwolenia na budowę?

Jakie mogą być skutki unieważnienia decyzji o pozwoleniu na budowę? Jaki wpływ ma stwierdzenie nieważności decyzji na decyzje od niej zależne – czy może dojść do wznowienia całego postępowania?

Podstawy prawne

Jakich konsekwencji może spodziewać się inwestor, który otrzymał informację o stwierdzeniu nieważności uzyskanego pozwolenia na budowę? Czy w takiej sytuacji może dojść do wznowienia postępowania, które zakończyło się już uzyskaniem decyzji zależnej?

Co prawda w chwili stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie, której wydano inną, zależną od niej, decyzję konsekwencją będzie stwierdzenie nieważności tej drugiej – zależnej decyzji – jako decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa. Bardzo rzadko zdarza się jednak, że wystąpi konieczność wznowienia postępowania – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl.

Zgodnie z art. 145 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postepowanie, jeżeli: dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe; decyzja wydana została w wyniku przestępstwa; decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu; strona bez własnej winy nie brała udziału w postepowaniu; wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję; decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu; zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2); decyzję wydano w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które następnie uchylono lub zmieniono.

Z kolei art. 156 § 1 k.p.a. mówi, że organ administracji publicznej posiada kompetencje, by stwierdzić nieważność decyzji, która: wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości; wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa; dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną; została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie; była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały; w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą; zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Rozbieżne orzecznictwa sądowe

W jednoznacznym rozwiązaniu opisanej powyżej kwestii wpływu nieważności decyzji na decyzje od niej zależne nie pomagają rozbieżne orzecznictwa sądowe. Dla przykładu wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 1996 r. jednoznacznie interpretuje art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. jako przesłankę do wznowienia postępowania, jeśli dojdzie do stwierdzenia nieważności decyzji, w oparciu o którą wydana została decyzja w innej sprawie (sygnatura akt III ARN 21/96). Podobny pogląd ujęto w orzecznictwie z dnia 11 października 2005 r. wydanym przez Naczelny Sąd Administracyjny. Sprawa dotyczyła unieważnionej decyzji ustalającej warunki zabudowy i zagospodarowania terenu. Na jej podstawie wnioskujący uzyskał pozwolenia na budowę, np. budowę domu. Zgodnie z zawartymi w wyroku konkluzjami w takiej sytuacji właściwym trybem pozostaje jedynie wznowienie postępowania (sygnatura akt: II OSK 101/05).

Inny wyrok

Zupełnie inne wnioski zawiera m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2011 r. Zgodnie z nim stwierdzenie nieważności decyzji, stanowiącej podstawę dla wydania innej decyzji, nie daje postaw do wznowienia postepowania w stosunku do tej zależnej decyzji. Jedynie daje przesłankę do stwierdzenia jej nieważności (sygnatura akt: II OSK 422/10).

Uchwała wyjaśniająca tę kwestię, wydana dnia 13 listopada 2013 r. przez Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów (I OPS 2/12), rozważa, czy stwierdzenie nieważność decyzji, na której oparto inną decyzję zależną, jest podstawą do stwierdzenia nieważności tej decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa, czy też w oparciu o art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. stanowi powód do wznowienia postepowania. Zgodnie z wnioskami zawartymi w wyroku, w takiej sytuacji istnieje podstawa do stwierdzenia nieważności decyzji zależnej. Nie ma jednak odpowiednich okoliczności, by wznawiać postepowanie. Jako uzasadnienie NSA poucza, że należy definitywnie odróżniać zawarte w art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. „uchylenie decyzji” od stwierdzenia jej nieważności – zarówno jeśli mowa o skutkach takich przedsięwzięć, jako i o sam tryb ich podejmowania