Wykonalność decyzji w praktyce oznacza możliwość zrealizowania uprawnienia przyznanego stronie w tej decyzji lub powinność wykonania obowiązku nałożonego decyzją przez stosowne organy w drodze przymusu, jakim one dysponują, czyli po prostu na drodze postępowania egzekucyjnego.
Kiedy decyzja jest wykonalna?
W myśl art. 130 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego, przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie podlega wykonaniu. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji – zgodnie z 2 par. wspomnianego artykułu. Odwołanie przysługuje adresatowi decyzji wydanej przez organ I instancji. Strona ma na złożenie odwołania 14 dni od daty doręczenia jej decyzji. Robert Tomaszewski, Prezes Saveinvest Sp. z o.o., informuje, że w praktyce decyzje nieostateczne – a więc wydane przez organy I instancji – nie mogą zostać wykonane już po ich wydaniu. Wykonaniu podlegają za to decyzje organu I instancji, w stosunku do której nie zostało wystosowane odwołanie. Decyzją ostateczną, czyli wykonalną, jest też decyzja wydana przez organ II instancji jako wynik odwołania od orzeczenia wcześniejszego.
Termin wykonania
Niektóre spośród decyzji mają dokładnie określony termin wykonania obowiązku. W sytuacji, gdy obowiązek nie zostanie dopełniony w zdeklarowanym czasie, istnieje możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Termin taki zwykle jest konsekwencją konkretnej przesłanki zawartej w przepisach ustawy. Jeśli przepis sam nie definiuje takiego terminu, organ nie ma podstaw prawnych do jego wyznaczenia. Sprawa dotyczy głównie tzw. „obowiązków niepieniężnych”. Jest to równoznaczne z powinnością niezwłocznego zrealizowania obowiązku. Przesłanka o „niezwłoczności” powinna być rozpatrywana osobno i niezależnie w odniesieniu do każdej konkretnej sprawy. Czas na wykonanie danych obowiązków w praktyce wynika z wielu czynników, efektem czego okres na wypełnienie zobowiązań musi być zróżnicowany. Należy pamiętać również, że decyzja nakładająca obowiązek może zostać obciążona (okoliczności te muszą wyraźnie wynikać z przepisów) tzw. rygorem natychmiastowej wykonalności. Dyktuje ona obowiązek, który musi zostać zrealizowany bezzwłocznie. Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 108 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego taki rygor może zostać nadany, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę ludzkiego życia. Dodatkowo, gdy w grę wchodzi zabezpieczenie gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami oraz ze względu na wyjątkowo ważny interes strony, czy inny interes społeczny.
Wyjątek – pozwolenie na budowę
Przy otrzymywaniu decyzji nadającej uprawnienia jej adresatowi należy pamiętać, by dokonać rozróżnienia między decyzjami, które nadają się do wykonania, a tymi, co do których nie jest to możliwe. Zgodnie z art. 130 par. 4 k.p.a. decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest ona zgodna z żądaniem wszystkich stron postępowania. Szczególny przypadek, któremu warto bliżej się przyjrzeć, stanowi pozwolenie na budowę. Jest ono wyjątkiem, pomimo faktu, że jak wynika z jego charakteru również przyznaje uprawnienia adresatowi. Jak czytamy w art. 28 ustawy prawa budowlanego, stronami postępowania są w tym przedmiocie właściciele i wieczyści użytkownicy nieruchomości, które znajdują się w obszarze oddziaływania obiektu objętego pozwoleniem. W konsekwencji – jest kilka stron postępowania w sprawie udzielenia inwestorowi pozwolenia na daną budowę. Dlatego też inwestor, po otrzymaniu decyzji, nie jest w stanie wykonać jej od razu. Jest zobowiązany zaczekać do momentu, aż decyzja stanie się ostateczna. Musi zatem poczekać na ewentualne odwołania, które inne strony postępowania mają prawo złożyć.
Decyzje nie nadające się do wykonania
Istnieją także decyzje, które ze swej natury w ogóle nie nadają się do wykonania. Przykładem może być decyzja o warunkach zabudowy. Określa ona jedynie możliwość zagospodarowania nieruchomości w określony sposób – służy do uzyskania pozwolenia na budowę dla danej inwestycji. Nadane przez nią uprawnienia nie podlegają zatem wykonaniu. Jeśli decyzja ma dla inwestora wymiar pozytywny – zezwala mu na spełnienie postulowanych we wniosku czynności – nie ma potrzeby czekać, aż decyzja przybierze ostateczny charakter. Nie trzeba nakładać też na nią żadnych dodatkowych klauzul. Nie można wstrzymać wykonania decyzji o warunkach zabudowy nawet w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na wniosek osoby, dla której takie orzecznictwo jest niekorzystne. W przypadku otrzymania takiej decyzji można zatem od razu przystąpić do działań.
