Za użytkowanie obiektu budowlanego bez pozwolenia grozi kara

Po uzyskaniu pozwolenia na budowę oraz zrealizowaniu inwestycji pozostaje jeszcze jedna kwestia formalna. Właściciel budynku lub inwestor musi wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o wydanie pozwolenia na użytkowanie obiektu. Niedopełnienie tej formalności wiąże się z surowymi konsekwencjami. Jakimi? Na to pytanie odpowiada Bartosz Antos – Dyrektor ds. Nieruchomości w firmie Saveinvest Sp. z o.o. – portal www.saveinvest.pl.

Jak uzyskać pozwolenie na użytkowanie obiektu?

Przede wszystkim warto podkreślić, że pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego jest wymagane wtedy, gdy dana inwestycja wiązała się z uzyskaniem pozwolenia na budowę lub przynajmniej zgłoszenia budowy. Zanim zaczniemy urządzać nasz wymarzony, nowy dom, należy więc zwrócić się do właściwego urzędu i otrzymać na to stosowne pozwolenie. Decyzja administracyjna o pozwoleniu na użytkowanie może być wydana wtedy, gdy oddany do użytkowania obiekt lub jego część może samodzielnie funkcjonować zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Co do zasady możliwy jest zatem także odbiór częściowy. Z wnioskiem o wydanie decyzji należy się zwrócić do wojewódzkiego inspektoratu nadzoru budowlanego (jeżeli pozwolenie wydał urząd wojewódzki) lub powiatowego inspektoratu nadzoru budowlanego (jeżeli pozwolenie wydało starostwo). Od 1 lipca 2021 r. można to zrobić elektronicznie za pośrednictwem portalu e-Budownictwo. Warto też podkreślić, że użytkowanie obiektu można rozpocząć dopiero po fizycznym otrzymaniu pozwolenia.

Co grozi za użytkowanie obiektu bez pozwolenia?

W tym kontekście niezwykle ważnym zagadnieniem są kary za użytkowanie obiektu budowlanego bez zezwolenia. Szczególnie, że najważniejsze regulacje prawne w tym zakresie uległy zmianie. Nowelizacja, która weszła w życie 19 września 2020 r. znacząco zmodyfikowała sposób wymierzania takich kar. Dotychczas przystąpienie do użytkowania budynku bez zgody właściwego organu od razu wiązało się z jednorazową karą pieniężną. Teraz schemat postępowania wygląda nieco inaczej. Przede wszystkim najpierw dochodzi do pouczenia. Jeżeli w wyniku kontroli organ stwierdzi, że obiekt budowlany jest użytkowany bez pozwolenia, daje jego właścicielowi stosowne ostrzeżenie. W praktyce zatem właściciela nie spotka kara za użytkowanie obiektu budowlanego przez 60 dni od wydania pouczenia. Dopiero po tym okresie organ może bowiem podjąć dalsze działania.

Kiedy może zostać nałożona kara pieniężna?

Po upływie 60 dni od pierwszej kontroli i wymierzenia pouczenia, nadzór budowlany przeprowadza kolejną kontrolę obiektu. Jeżeli budynek nadal użytkowany jest bez uzyskania stosownego pozwolenia, organ może nałożyć karę pieniężną. Na jednej dolegliwości finansowej sprawa może się jednak nie skończyć. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami organy mogą teraz powtarzać kontrolę po upływie 30 dni od poprzedniej oraz nakładać kolejne kary finansowe tak długo, jak będzie trwał stan niezgodny z przepisami prawa. W interesie właściciela obiektu budowlanego jest zatem uregulowanie jego statusu prawnego i uzyskanie pozwolenia na użytkowanie – wskazuje Bartosz Antos.

Czy można się jakoś bronić?

Oczywiście właściciel użytkowanego bez pozwolenia obiektu budowlanego nie pozostaje jednak bez mechanizmu obrony. Ma prawo kwestionować zasadność oraz wysokość nałożone na niego kary. Na postanowienie właściwego inspektora o nałożeniu kary przysługuje bowiem zażalenie. Takie pismo należy wnieść do organu wyższego stopnia, w terminie 7 dni od otrzymania postanowienia. Po wyczerpaniu dwuinstancyjnej drogi administracyjnej, istnieje jeszcze możliwość złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego – zaznacza Bartosz Antos.

Kontrowersyjne przepisy o karach

Na mocy nowych przepisów Prawa budowlanego kary nakładane za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego, mogą być zatem naprawdę dotkliwe. W ich zakresie istnieją jednak pewne kontrowersje. Wątpliwości budzi przede wszystkim możliwość nałożenia kary na właściciela nieruchomości, a nie jak dotychczas wyłącznie inwestora. Niektórzy twierdzą także, że przepisy umożliwiające niekończące się nakładanie kar za to samo przewinienie, są niekonstytucyjne.