Jakie zmiany wprowadzają znowelizowane przepisy spadkowe? Część pierwsza

Z czym w praktyce wiąże się przyjęcie schedy z dobrodziejstwem inwentarza? Czyli jakie istotne zmiany wprowadza nowelizacja prawa spadkowego właśnie w tym zakresie?

Przed nowelizacją

18.10.2015 r. weszła w życie ustawa z 20.03.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.539). Jeszcze przed nowelizacją kwestia skorzystania z możliwości „dobrodziejstwa inwentarza” wyglądała inaczej. Na podjęcie decyzji, w jaki sposób przyjąć schedę, przewidziany był okres sześciu miesięcy od dnia uzyskania przez spadkobiercę informacji o spadku. Schedę można przyjąć wprost (czyli bez dokonywania żadnych czynności), wraz z dobrodziejstwem inwentarza, bądź zupełnie ją odrzucić. Po upływie tego półrocznego terminu, jeśli nie powzięto kroków, by stwierdzić inaczej, uznaje się zwyczajowo, że spadkobierca jest bierny, a więc przyjmuje spadek wprost. Jest to równoznaczne z brakiem zrzeczenia się odpowiedzialności za długi osoby zmarłej.

Przyjęcie przez spadkobiercę spadku wprost oznaczało, że staje się on właścicielem całego majątku. W konsekwencji sprowadzało się to również do odpowiedzialności spadkobiercy całym swoim majątkiem za ewentualne długi zmarłego. Nie odgrywał do tej pory żadnego znaczenia fakt, czy długi przerastają wartość odziedziczonej schedy. Z kolei opcjonalne wtedy przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza sprawiało, że spadkobierca staje się także właścicielem całego majątku. Odpowiada jednak za ewentualne długi tylko do wysokości spadku, jaki otrzymał po osobie zmarłej.

Oświadczenie

Aby uchylić się od odziedziczonych zobowiązań i skorzystać z dobrodziejstwa inwentarza spadkobierca musiał złożyć odpowiedniego oświadczenia. Składało się go przed notariuszem lub sądem, ustnie lub na piśmie wraz z podpisem poświadczonym urzędowo w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl. Sporządzenie inwentarza, czyli spisu aktywów oraz długów spadkowych, zarządza sąd, natomiast sporządza komornik.

Znowelizowane prawo spadkowe ma zastosowanie tylko do takich spadków, które otwarto po dniu 18 października 2015 roku. Wszystkie otwarte przed wspomnianą datą rozpatruje się podług starych przesłanek. A więc spadkobierca, który nie złoży stosownego oświadczenia w przedmiocie sposobu przyjęcia spadku, decyduje się na przyjęcie go wprost. A więc z pełną odpowiedzialnością za ewentualne długi spadkowe.

Po nowelizacji

Po wejściu w życie znowelizowanych przepisów spadkowych brak złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o sposobie przyjęcia schedy w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku, jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca, który „przegapi” swój termin na interwencję w sprawie kłopotliwego spadku, spłaca długi przekazane mu w schedzie tylko do wysokości aktywów spadkowych, które mu przypadły. Czyli na otrzymanym spadku ani się nie wzbogaca, ale także nie musi do niego dokładać.

Przed nowelizacją przepisów spadkobiercy posiadali możliwość skorzystania z dobrodziejstwa inwentarza, jednak wiązało się to z kilkoma uciążliwymi wymogami formalno-administracyjnymi. Wiele osób nie było także po prostu świadomych przysługujących im praw. Dlatego też akceptowali spadek w całości, a więc łącznie z długami. Na chwilę obecną zasadą jest, że brak oświadczenia spadkobiercy będzie jednoznaczny z przyjęciem schedy z dobrodziejstwem inwentarza.

W kolejnej części artykułu: czym jest wprowadzona instytucja wykazu inwentarza. Oraz jakie konsekwencje czekają spadkobiercę, który w wykazie inwentarza podstępnie dodał nieistniejące długi lub nie uwzględnił wartościowych przedmiotów wchodzących w skład schedy.