Jakie mogą być skutki podatkowe służebności gruntowej, a jakie służebności osobistej? Część druga

W poprzedniej części poradnika omówione zostały różnice między służebnością gruntową oraz służebnością osobistą. Wyjaśniona została także kwestia konsekwencji ustanowienia tych dwóch form służebności w zakresie podatku od spadków i darowizn.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Dla przypomnienia – nabycie prawa nieodpłatnej służebności podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn tylko w sytuacji, gdy ustanowiona służebność będzie mieć charakter osobisty. Służebność gruntowa, a więc ta nieustanowiona na rzecz konkretnej osoby fizycznej, zwiększa jedynie użyteczność nieruchomości władnącej.

W związku z powyższym powstaje pytanie: czy któraś z tych form służebności nałoży na właściciela nieruchomości władnącej obowiązek w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych?

Jak wynika z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT za przychód zasadniczo uznane zostają, otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w danym roku kalendarzowym, pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń. Idąc dalej, w myśl przytoczonej przesłanki prawnej, warunkiem koniecznym, aby podatnik uzyskał przychód, jest otrzymanie przez niego nieodpłatnego świadczenia. Świadczenie z kolei jest cechą stosunku zobowiązaniowego, który nie może wynikać z ograniczonych praw rzeczowych, a właśnie za takie, zgodnie z art. 244 kodeksu cywilnego uznawana jest służebność gruntowa – wyjaśnia Bartosz Antos z portalu www.saveinvest.pl. W konsekwencji wartość nieodpłatnie otrzymanej służebności gruntowej dla właściciela nieruchomości władnącej – czyli dla przykładu służebności drogi koniecznej czy przechodu lub przejazdu – ponieważ stanowi ograniczone prawo rzeczowe, nie może stanowić przychodu podlegającego opodatkowaniu. A zatem właściciel nieruchomości, na rzecz której ustanowiona została służebność gruntowa, nie jest zobowiązany do uiszczenia takiej formy daniny na rzecz fiskusa, nie musi także składać zeznania podatkowego z tego tytułu.

Stanowisko fiskusa w sprawie służebności gruntu

Analogiczne stanowisko reprezentowane jest przez organy podatkowe. Warto przywołać tu chociażby interpretację gdańskiej Izby Skarbowej z 16 marca 2005 r. (BI/005/1055/04). Zgodnie z nim służebność, jako ograniczone prawo rzeczowe, związane jest z własnością nieruchomości władnącej oraz przysługuje każdoczesnemu jej właścicielowi, jak również każdemu innemu podmiotowi wykonującemu prawo własności w imieniu właściciela, czyli najemcy, dzierżawcy, pracownikom czy domownikom. Ustanawiana w drodze umowy służebność, co prawda prowadzi do powstania określonych praw, ale nie mają one charakteru zobowiązaniowego, a jedynie rzeczowy. A więc nieodpłatna służebność gruntowa nie spełnia wymogów, by mogła zostać uznana za nieodpłatne świadczenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.