Jeżeli spadkodawca powierzył cały majątek osobom spoza kręgu najbliższych spadkobierców, a miał do tego prawo, lub przed śmiercią rozporządził majątkiem w formie darowizny najbliższa rodzina może wystąpić do sądu o wypłatę części masy spadkowej, jaka by im przysługiwała z mocy ustawy.
Zachowek a spadek
Zachowek to kwotowo określona część spadku, która by im przysługiwała. To kwota pieniężna (nie rzecz) odpowiednio określona. Ma on na celu ochronę interesów najbliższej rodziny zmarłego. Osobami uprawnionymi do zachowku w szczególności są zstępni (dzieci, wnuki itd.), małżonek, rodzice, którzy mieli by prawo do spadku z mocy ustawy (nie dotyczy zatem osób wydziedziczonych, sądownie uznanych niegodnymi dziedziczenia, odrzucającym spadek, małżonkowi z którym zmarły pozostawał w separacji lub jeśli przed śmiercią złożony został pozew rozwodowy lub o separację z winy małżonka). Przechodzi wówczas takie prawo o roszczenie zachowku na zstępnych. Nie przysługuje rodzeństwu spadkodawcy, dalszym krewnym i powinowatym.
W większości przypadków wysokość zachowku stanowi połowę kwoty, jak by przysługiwała podczas dziedziczenia ustawowego. Wyjątek to sytuacja, gdy osoba uprawniona do zachowku nie pracuje lub jest niepełnoletnia – wtedy to 2/3 wartości udziału spadkowego.
Kiedy przysługuje zachowek
Zachowek przysługuje wtedy, gdy uprawniony nie otrzymał części majątku należnego mu w drodze dziedziczenia, lub zapisu/darowizny. Jeśli osoba taka nie otrzymała zachowku, przysługuje jej prawo roszczenia zapłaty kwoty pieniężnej lub uzupełnienia zachowku. W pierwszej kolejności wysnuwa się takie roszczenie przeciw spadkobiercom, lub osobom na których rzecz zapisano w testamencie zapis windykacyjny (wprowadzone zapisami nowelizacji Kodeksu cywilnego z dnia 23 października 2011 roku rozporządzenie w testamencie, dzięki któremu spadkodawca nabywa przedmiot zapisu w chwili otwarcia spadku). Jeśli te działania nie przyniosą skutku, można w dalszej kolejności dochodzić takiego prawa od osób, które otrzymały od zmarłego darowiznę, następnie doliczoną do spadku.
Roszczeni związane z zachowkiem ulegają przedawnieniu po upływie pięciu lat od daty ogłoszenia testamentu. Bieg terminu przedawnienia przerywa złożenie pozwu o zachowek.
W przypadku domagania się o uzupełnienie zachowku od obdarowanych lub zapisobierców windykacyjnych okres ten liczy się od daty otwarcia spadku – śmierci spadkobiercy.
