Czym powinna zajmować się rada gminy? Część pierwsza

Ilu radnych powinno wejść w skład rady gminy? Jaki zakres obejmują właściwości rady gminy, czyli czym w praktyce powinna zajmować się rada gminy?

Podstawy prawne

Zgodnie z treścią ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym organami gminy są kolejno rada gminy oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta). Rada gminy to organ stanowiący i kontrolny. Z kolei wójt to organ wykonawczy, który ma za zadanie zarówno reprezentowanie gminy „na zewnątrz”, jak i kierowanie bieżącymi sprawami.

Jeśli siedziba rady gminy znajduje się w mieście usytuowanym w obszarze granic administracyjnych tejże gminy, to rada nosi zwyczajowo nazwę rady miejskiej. Według art. 22 ustawy o samorządzie gminnym organizacja wewnętrzna oraz tryb pracy organów gminy określa statut gminy, który, co do zasady, podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Sam statut gminy nie może zawierać przesłanek, które w jakimkolwiek stopniu miałyby być sprzeczne z dyrektywami ustawy o samorządzie gminnym. Status jest przepisem niekadencyjnym.

Skład rady gminy

Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia jej wyboru. Za ustawowy skład rady gminy należy rozumieć jej aktualny skład wraz z uwzględnieniem radnych, którzy wybrani zostali w wyborach uzupełniających oraz takich radnych, w sprawach których sąd stwierdził nieważność uchwał, na podstawie których orzeczono o wygaśnięciu ich mandatów.

W skład rady wchodzą radni w liczbie: piętnastu radnych w gminach do 20 000 mieszkańców, dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców, dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców. Ponadto dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców. A to przy zastrzeżeniu, że łączna liczba radnych nie może przekroczyć czterdziestu pięciu.

Czym zajmuje się komisja rewizyjna?

Rada gminy powołuje komisję rewizyjną w celu przeprowadzenia kontroli działalności wójta, gminnych jednostek oraz jednostek pomocniczych gminy. Utworzenie komisji rewizyjnej, w skład której muszą wejść przedstawiciele wszystkich klubów, jest obligatoryjne.

Komisja rewizyjna w pierwszej kolejności opiniuje wykonanie budżetu gminy. Występuje także z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Wniosek w sprawie absolutorium podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową.

Komisja rewizyjna wykonuje także inne zadania zlecone przez radę w zakresie kontroli. Przy zastrzeżeniu, że otrzymany przez nią zakres uprawnień w żaden sposób nie naruszy uprawnień kontrolnych, jakie przysługują innym komisjom powołanym przez radę gminy. Mowa tu o takich komisjach, które powołane zostały przez radę na podstawie art. 21 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z zawartymi tam przesłankami rada ma prawo do powołania innych, stałych lub doraźnych, komisji do określonych zadań. Rada musi jednak bardzo precyzyjnie określić zarówno sam przedmiot działania takich komisji, jak również ich skład osobowy. Co ważne, w posiedzeniach takich komisji, mogą uczestniczyć również inni radni, czyli tacy, którzy nie są ich członkami. Wśród ich uprawnień jest prawo do zabrania głosu w prowadzonej dyskusji oraz składania wniosków. Nie mogą oni jednak brać udziału w samym głosowaniu – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl. Zasady i tryb działania komisji rewizyjnej także określa statut gminy.

Dlaczego działalność organów gminy musi mieć jawny charakter?

Zgodnie z wytycznymi art. 11b ustawy o samorządzie gminnym działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać tylko i wyłącznie z przesłanek zawartych w ustawach odrębnych. Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji. A także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy. Warto jednak mieć na uwadze, że statut nie może jednak wyłączać zasady jawności działania gminy w rozumieniu przykładowo ograniczania możliwości dostępu do jakiegoś dokumentu. Mieszkaniec gminy lub inwestor, któremu odmówiono dostępu do dokumentu może skierować sprawę nawet na drogę sądową. Motywując swoją skargę wyłączeniem zasadą jawności działania gminy.

W kolejnych częściach artykułów: czym zajmuje się przewodniczący, a czym wiceprzewodniczący rady gminy. A także jakie sprawy przynależą do właściwości rady gminy?