Kiedy podwykonawca może dochodzić wynagrodzenia od inwestora? Część pierwsza

Jakich formalności dopełnić, by zawrzeć z podwykonawcą właściwą umowę? Jakie są uprawnienia i obowiązki podwykonawcy? W jakich okolicznościach podwykonawca może dochodzić wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane bezpośrednio od inwestora?

Umowa z podwykonawcą na budowę

Umowa o roboty budowlane zawiera zobowiązanie wykonawcy do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej. Z kolei inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót (w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.) Zgodnie z art. 6471 kodeksu cywilnego w takiej formie umowy, zawieranej pomiędzy inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony, co do zasady, ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wypełniał osobiście lub za pomocą podwykonawców.

Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymaga się zgody inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub pewnych zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Analogicznie, do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą wymaga się zgody inwestora i wykonawcy.

Zgoda inwestora

Wspomniana powyżej zgoda inwestora na podwykonawcę może przyjąć różne formy – musi spełnić jednak warunek dyktowany przez art. 60 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tą przesłanką wolę osoby dokonującej czynności prawnej może wyrazić każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). A zatem za zgodę inwestora będzie uznane oświadczenie jego woli wprost wyrażające zgodę oraz dorozumienie czynności obejmującej aktywne zachowania, które przejawiają dostatecznie jego wolę. Jednak, co potwierdzają orzecznictwa sądowe (dla przykładu wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2014 r.; sygnatura akt: IV CSK 7333/13) jeśli inwestor nie zgłosi sprzeciwu lub zastrzeżeń takie zachowanie również uznane zostanie za, tym razem bierną, formę zgody.

Zgoda wyrażona w sposób bierny a solidarna odpowiedzialność za wynagrodzenie

Za wyrażenie przez inwestora zgody w sposób bierny przyjmuje się sytuacje, w których nie zgłosi on na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń w wyznaczonym przez ustawodawcę 14-dniowym terminie. Bieg tego terminu rozpoczyna się z dniem przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą (lub też jej projektu) wraz z częścią dokumentacji, dotyczącą stricte wykonania robót określonych w takiej umowie lub projekcie.

Przesłanka ta ma przede wszystkim za zadanie ochronę interesu prawnego inwestora. Zgodnie bowiem z istniejącą zasadą solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca razem ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę – wyjaśnia Bartosz Antos z portal www.saveinvest.pl.

Natomiast gwarancji zapłaty za roboty budowlane (ustawodawca przewiduje różne jej formy: gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, a także akredytywa bankowa lub poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora) inwestor udziela wykonawcy (generalnemu wykonawcy) w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych. A więc wspominany przepis ma zagwarantować, że inwestor zapozna się z odpowiednią dokumentacją, a w konsekwencji będzie posiadał zarówno wiedzę o planowanym zakresie robót budowlanych, jak i o wysokości wynagrodzenia, jaką ustanowiono między wykonawcą a podwykonawcą.

W kolejnej części artykułu: w jaki sposób inwestor może wyrazić zgodę w sposób czynny, co jeśli podwykonawca wykonuje prace pomimo braku zgody inwestora – czy również wtedy znajduje zastosowanie zasada solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie?