Znowelizowane przepisy kodeksu cywilnego zapewniają lepszą ochronę przyszłych spadkobierców – czyli o tym jak zmieniły się zasady odpowiedzialności za długi zmarłego.
Obowiązujące od października 2015 r. znowelizowane przepisy kodeksu cywilnego wprowadziły wiele zmian w kwestii odpowiedzialności za długi zmarłego. Nowe prawo uchyliło zasadę, zgodnie z którą spadkobierca, który w określonym terminie (pół roku) nie złożył odpowiedniego oświadczenia przyjmował spadek wprost, czyli łącznie z długami zaciągniętymi przez osobę zmarłą. Na chwilę obecną brak oświadczenia, czyli po prostu milczenie ze strony spadkobiercy, traktowane jest jednoznacznie jako przyjęcie schedy z dobrodziejstwem inwentarza – informuje Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 1012 kodeksu cywilnego spadkobierca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (będzie to wtedy tzw. przyjęcie proste), bądź też przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (mamy wtedy do czynienia z przyjęciem z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek w całości odrzucić. Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Natomiast od momentu przyjęcia spadku odpowiada za zadłużenie zmarłego z całego swego majątku. W przypadku zaś prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli po nowelizacji przepisów – jeśli spadkobierca nie wyrazi pisemnie innej woli, ponosi on odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności nie ma zastosowania, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub też umyślnie nie uwzględnił w spisie inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych. Analogicznie jest w sytuacji, gdy spadkobierca uwzględnia w wykazie inwentarza lub podaje w spisie inwentarza nieistniejące długi, celem uzyskania różnych ulg o charakterze materialnym. Co więcej, spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacił niektóre długi spadkowe, a nie wiedział i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł dowiedzieć się o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za niespłacone długi spadkowe tylko do wysokości różnicy miedzy wartością stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów spadkowych, które spłacił. Jeśli natomiast osoba przyjmująca spadek z dobrodziejstwem inwentarza spłacając niektóre długi spadkowe wiedziała lub przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłaby zobowiązana je zaspokoić, gdyby spłacała należycie wszystkie długi spadkowe.
Wspomniany wcześniej inwentarz stanowi spis aktywów spadkowych, czyli przykładowo nieruchomości, ruchomości, czy gotówki, pomniejszony o długi spadkowe. W wykazie inwentarza ustawodawca nakazuje ujawnić, z należytą starannością, przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość. Wykaz może zostać złożony na odpowiednim formularzu w sądzie, lub też sporządzony w obecności notariusza. Może także zostać złożony wspólnie – czyli przez więcej niż jednego spadkobiercę. Spadkobierca, który złożył wykaz inwentarza spłaca długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem. Nie może jednak, jeśli dojdzie do podważenia wiarygodności złożonego przez niego dokumentu, argumentować niedociągnięcia brakiem znajomości wykazu inwentarza złożonego przez innego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Warto mieć również na uwadze, że o sporządzenie lub zweryfikowanie inwentarza mogą wystąpić teraz także i wierzyciele zmarłego. W takiej sytuacji spis dokonywany jest przez komornika, jednak wysokie opłaty z tego tytułu, sprawiają, że mało wierzycieli ucieka się do takich kroków.
