W jakich okolicznościach sprzedaż nieruchomości nabytej w drodze działu spadku podlegać będzie opodatkowaniu PIT? Część druga

W jakich okolicznościach sprzedaż nieruchomości nabytej w drodze działu spadku podlegać będzie opodatkowaniu PIT? Część druga

W poprzedniej części artykułu wyjaśnione zostało, co decyduje o konieczności uiszczenia na rzecz fiskusa podatku dochodowego w przypadku sprzedaży nieruchomości nabytej w drodze działu spadku.

Bardzo często można spotkać się ze stanowiskiem organów podatkowych, zgodnie z którym za datę nabycia nieruchomości, lub udziału w nieruchomości, jeśli podatnik decyduje się na jej sprzedaż, wskazywana jest data jej pierwotnego nabycia. Mowa tu przede wszystkim o sytuacji, gdy wartość takiej nieruchomości na skutek działu spadku i zniesienia współwłasności mieściła się w udziale, jaki miał przysługiwać danemu spadkobiercy – czyli zniesienie współwłasności zostało dokonane bez konieczności spłat i dopłat (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 lutego 2016 r., IPPB4/4511-1428/15-2/JK3). W praktyce, gdy fiskus tak interpretuje powszechnie obowiązujące przepisy, oznacza to, że w sytuacji, gdy udział danej osoby ulega powiększeniu w wyniku działu spadku, to bezwarunkowo powinno zostać to potraktowane jako nabycie i uzyskanie przychodu. Takie rozumowanie stanowi spore nadużycie. Jest nieprawidłowe, ponieważ nie traktuje współwłasności spadku jako specyficznego typu współwłasności – podąża za przedstawionym w poprzedniej części artykułu tropem prób dopasowywania przepisów kodeksu cywilnego do spornych spraw. Nie ma więc podstaw prawnych, by domniemywać, że nabywanie przez spadkobierców w wyniku działu spadku jest nowym nabyciem, a jego skutki przejawiają się dopiero z chwilą działu spadku.

Kilku spadkobierców nieruchomości

W sytuacji, gdy spadek (czyli prawa i obowiązki zmarłego) dziedziczony jest przez kilku spadkobierców, to każdy z nich w chwili jego otwarcia nabywa, zgodnie z prawem, określony ułamkowo udział spadkowy oraz odpowiednio udziały w przedmiotach należących do spadku. Nie oznacza to jednak, że nabywają poszczególne przedmioty wchodzące w skład masy spadkowej. Mamy natomiast wtedy do czynienia z powstaniem wspólności majątku spadkowego, a jego ustanie może nastąpić w wyniku działu spadku, dochodzi bowiem do przyznania poszczególnym spadkobiercom praw majątkowych objętych schedą stosownie do udziałów im przysługujących. Oznacza to, że w skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników jego masy, co stanowi z kolei czynność wtórną, a nie równorzędną, do nabycia spadku – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl. W konsekwencji nie można uznać działu spadku za nową (inną) formę nabycia spadku – nawet jeśli spadkobiercy przyznana zostanie rzecz, której wartość przekroczy wartość przypadającego mu pierwotnie udziału spadku. Wyrok z takim rozstrzygnięciem wydał m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w dniu 23 września 2015 r., sygnatura akt: I SA/Sz 850/15.

Biorąc pod uwagę przesłanki zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisy dotyczące zasad prawa spadkowego należy stwierdzić, że przy decydowaniu, czy opodatkowane powinno zostać zbycie nieruchomości nabytej w drodze działu spadku, musi zostać wzięta pod uwagę chwila nabycia spadku, czyli moment śmierci spadkodawcy, moment otwarcia spadku, a nie data dokonania działu spadku. Pogląd taki wyrażony został w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 września 2011 r., sygnatura akt: II FSK 500/10/. We wspomnianym orzecznictwie NSA wyraźnie podkreśla, że bieg (określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT) 5-letniego terminu, zwalniającego transakcję zbycia nieruchomości z konieczności odprowadzenia podatku dochodowego, należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiła śmierć spadkodawcy. Oznacza to, w optyce NSA, że zbycie nieruchomości na warunkach tu omawianych nie powinno być przez fikusa rozumiane jako źródło przychodu w rozumieniu ustawy PIT.