W jakich okolicznościach wierzyciel może wystąpić ze skargą pauliańską? Część druga

W poprzedniej części poradnika wyjaśniono, co może zrobić wierzyciel jeśli, na skutek dokonanych czynności prawnych, jego dłużnik okaże się niewypłacalny oraz jak udowodnić działania z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela.

Przypomnijmy, że jeśli osoba trzecia na skutek czynności prawnej dłużnika motywowanej chęcią pokrzywdzenia wierzyciela, uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania takiej czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała. Jeśli natomiast na skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może dochodzić uznania takiej czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nic nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogą w żaden sposób się dowiedzieć, że dłużnik działał z bezpośrednim zamiarem pokrzywdzenia swoich wierzycieli. Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności.

Konsekwencje dla dłużnika

Uznanie skargi pauliańskiej za prawomocną sprawia, że zaskarżona przez wierzyciela czynność prawna jego dłużnika staje się wobec niego nieskuteczna. Dotyczy to sytuacji, w których objęta skargą czynność nie rodzi konsekwencji w postaci obciążenia prawa. Co do zasady egzekucja takiej formy wierzytelności prowadzi się z majątku osoby trzeciej na podstawie tytułu wykonawczego, który wydano przeciwko dłużnikowi, a także prawomocnego wyroku, który uznał złożoną przez wierzyciela skargę za uzasadnioną. Idąc dalej samo postępowanie komornicze kieruje się do tego składnika majątku, który wskutek zdyskredytowanej czynności, w zależności od sytuacji, albo wyszedł z majątku dłużnika, albo do niego nie wszedł (art. 532 kodeksu cywilnego). Jeśli mamy natomiast do czynienia z prawomocnym orzeczeniem oddalającym powództwo ekscydencyjne osoby trzeciej w oparciu o wystąpienie z roszczeniem pauliańskim istnieją podstawy dla kontynowania egzekucji wszczętej uprzednio przez wierzyciela.

W sytuacji, gdy korzyść majątkowa osoby trzeciej miała polegać na otrzymaniu rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku lub też pieniędzy i w toku wydarzeń uległy one pomieszaniu z pieniędzy lub rzeczami tej osoby, to egzekucja może zostać skierowana nawet do całego majątku osoby trzeciej. Celem takich działań ma być chęć uzyskania tej samej kwoty albo zajęcia tej samej ilości takich samych rzeczy.

Natomiast za podstawę dla prowadzenia egzekucji przeciwko dalszym nabywcom stanowią kolejno tytuł wykonawczy wydany przeciwko dłużnikowi oraz prawomocne wyroki, które uznały podjęte przez dłużnika i osoby trzecie czynności prawne za bezskuteczne.

Upoważnienie przemienne

Jak sprawa wygląda z perspektywy osoby trzeciej, która na skutek czynności prawnej dłużnika uzyskała korzyść majątkową jednak skarga wierzyciela uznano za zasadną? Jeśli osoba uzyskała korzyść wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z chęci pokrzywdzenia wierzycieli to przysługuje jej tzw. upoważnienie przemienne. Polega to na tym, że może ona zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela, który żąda uznania czynności za bezskuteczną, jeśli ta zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu mienie dłużnika, które miałoby do takiej satysfakcji także doprowadzić – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl.

Takie upoważnienie aktualizowane jest po prawomocnym zakończeniu postepowania wszczętego poprzez wzniesienie skargi przez pokrzywdzonego dłużnika, może być natomiast realizowane również w samym toku egzekucji – tylko jeśli uzasadni się jej umorzenie. Próby zaspokojenia wierzyciela jeszcze przed złożeniem przez niego skargi pauliańskiej lub też w trakcie trwania procesu, który został właśnie zainicjonowany jej wniesieniem, będzie skutkowało oddaleniem powództwa ze względu na nieistnienie wierzytelności. Jeśli natomiast osoba trzecia w toku trwającego postępowania wskaże majątek dłużnika (tylko samego dłużnika a nie innej osoby), który okaże się zaspokajający dla powoda, oczywiście zakwestionowana zostanie jego deklaracja niewypłacalności, a tym samym oddalone zostanie samo powództwo.