Własność prywatna czy interes publiczny – co ważniejsze?

Własność prywatna nie jest objęta bezwzględną i absolutną ochroną. Przekonała się o tym właścicielka pewnej nieruchomości położonej w Gminie Czernichów. Kiedy interes publiczny stanie ponad własnością?

Kontrowersyjny miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Rada Gminy Czernichów w 2018 r. podjęła uchwałę w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Na mocy tego planu ustalono między innymi rolne przeznaczenie niektórych działek objętych jego zasięgiem. Z takiego rozstrzygnięcia nie była jednak zadowolona właścicielka jednej z nich. Od lat toczyła bowiem batalię z gminą o zmianę przeznaczenia działki na budowlaną. Uzyskała już nawet decyzję o warunkach zabudowy. Uchwała Rady Gminy pokrzyżowała zatem jej wieloletnie starania. W ocenie właścicielki takie rozstrzygnięcie było natomiast nie tylko sprzeczne z zasadami logiki ale i z zasadami dobrego zagospodarowania terenu. W związku z tym wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie i zażądała stwierdzenia nieważności części uchwały rady gminy.

Prawo własności nienaruszalne?

Wiele osób mylnie sądzi, że prawo własności jest nienaruszalne. Cieszy się ono bowiem ochroną ustanowioną w art. 21 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Istnieją jednak sytuacje, w których ustawa dopuszcza pewną ingerencję ze strony organów administracji. Nie da się ukryć, że takie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w istotny sposób wpływają na wykonywanie prawa własności. Ustalają bowiem przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu robiąc to niezależnie od woli właściciela. W konsekwencji przesądzają o zakresie możliwych sposobów wykorzystania działki, niejednokrotnie blokując przedsięwzięcia inwestycyjne. Jednak czy działanie Rady Gminy Czernichów było nielegalne i nieprawidłowe? Niekoniecznie – stwierdza Robert Tomaszewski – Prezes Zarządu w firmie Saveinvest Sp. z o.o.

Ochrona ale ograniczona

Ochrona wskazana w art. 21 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej nie ma bezwzględnego charakteru. Oznacza to, że może podlegać ograniczeniom. Granice prawa własności określają natomiast ustawy w tym również ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Należy jednak przyznać rację właścicielce działki, iż gmina nie może w sposób dowolny uchwalać miejscowego planu. Powinna to robić z uwzględnieniem szeregu zasad, w tym ładu przestrzennego, proporcjonalności oraz ochrony prawa własności. W ocenie skarżącej w niniejszej sprawie rada gminy przekroczyła władztwo planistyczne naruszając jednocześnie interes prawny właścicielki działki.

Nie doszło do przekroczenia władztwa planistycznego

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uznał jednak, że nie każde naruszenie indywidualnego interesu prawnego jest tożsame z przekroczeniem władztwa planistycznego. W jego ocenie w rozpatrywanej sprawie nie doszło do istotnego naruszenia zasad uchwalania planu, ponieważ gmina musi mieć możliwość planowania przestrzeni publicznej, niezależnie od istniejących stosunków własnościowych. Ponadto dla tego terenu obowiązywało już studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które nie może być sprzeczne z uchwalanym planem miejscowym. Ono natomiast określało warunki zagospodarowania terenu jako: prowadzenie wielofunkcyjnego modelu gospodarowania z równoczesnym zachowaniem równowagi ekologicznej i ochrony najcenniejszych stanowisk fauny i flory, dostosowanie składu gatunkowego zalesień do warunków siedliskowych oraz zakaz wznoszenia budynków.

Triumf gminy, ale to nie koniec sprawy

Ostatecznie zatem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie przyznał rację gminie Czernichów i oddalił skargę właścicielki działki. Orzeczenie jest na razie nieprawomocne, ponieważ skarżąca nie dała za wygraną i wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wynik sprawy poznamy prawdopodobnie za rok – stwierdza Robert Tomaszewski – Prezes Zarządu w firmie Saveinvest Sp. z o.o.