Znaczenie ustawy o rewitalizacji dla inwestorów i mieszkańców. Część pierwsza

Jakie zmiany wprowadza ustawa o rewitalizacji? Z czym wiąże się jej wejście w życie z perspektywy inwestorów oraz jakie konsekwencje będzie mieć ona dla mieszkańców terenów objętych gminnym programem rewitalizacji?

Kogo dotyczy nowa ustawa?

Ustawa z dnia 9 października 2015 r. reguluje kwestie związane z rewitalizacją – jej zasady, tryb przygotowywania oraz przeprowadzania. Nowe prawo przeciwdziała nadużyciom ze strony gmin, które niezmiernie często posługiwały się tym pojęciem w celu uzyskania środków unijnych na przeprowadzenie prac i remontów, które w praktyce nie miały na celu faktycznej rewitalizacji okolicy. Aby ujednolicić problematyczną i do tej pory niejednoznaczną kwestię, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie nowej definicji rewitalizacji, zgodnie z którą jest to proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Wspomniani w ustawie interesariusze rewitalizacji to przede wszystkim mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się w obrębie takiego obszaru, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego. Co więcej, za interesariuszy uznawane są także podmioty prowadzące lub zamierzające w przyszłości prowadzić na obszarze gminy jakąś formę działalności gospodarczej lub społecznej (w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne), jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne oraz organy władzy publicznej.

Cele rewitalizacji

Przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji, a także jej prowadzenie w zakresie właściwości gminy, stanowią jej zadania własne. Jednak realizacja zadań w zakresie rewitalizacji ma charakter fakultatywny. Oznacza to, że władze mogą korzystać z nowych narzędzi, jakie powierzył im ustawodawca, nie są jednak do tego zobowiązane. Co więcej, rewitalizacja nie została wprowadzona do katalogu celów publicznych, który zawarty jest w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Głównym zadaniem rewitalizacji jest poprawa wizerunku miast oraz, co niezwykle istotne, stanu technicznego budynków i mówiąc ogólnie jakości życia mieszkańców. Obejmuje zatem zarówno remonty i prace mające na celu modernizację danych obiektów budowlanych, jak i różne działania społeczne – przykładowo budowę ścieżek rowerowych czy parków. Co więcej, rewitalizacja dążyć powinna także do stworzenia nowych miejsc pracy czy przyczynić się do zagospodarowania terenów zniszczonych lub opuszczonych – przypomina Robert Tomaszewski z portalu www.saveinvest.pl.

Obszar zdegradowany

Podstawę dla rewitalizacji stanowić będą, podobnie jak było to przed wejściem w życie nowej ustawy, gminne programy. Jeszcze przed jego opracowaniem i podjęciem gminy zobowiązane są do wyznaczenia (w drodze uchwały) dwóch kategorii obszarów, jakie znajdują się w jej granicach administracyjnych. Mowa o obszarze zdegradowanym oraz o obszarze rewitalizacji.

Pierwszy z tych obszarów, czyli obszar zdegradowany, to teren znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych – w szczególności bezrobocia, ubóstwa, wysokiego poziomu przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Co więcej, przesłankę do zakwalifikowania danego obszaru do opisywanej tu kategorii stanowić może także konsekwencja negatywnych zjawisk gospodarczych, takich jak niski stopień przedsiębiorczości czy słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw. Za obszar zdegradowany uznany zostanie także teren, w obrębie którego doszło do przekroczenia standardów jakości środowiska, na którym odkryto obecność odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska. Kolejnym czynnikiem jest wymiar przestrzenno-funkcjonalny danego obszaru. Jeśli gmina uzna, że jest on niewystarczająco wyposażony w infrastrukturę techniczną i społeczną, lub też, że jest ona w złym stanie technicznym, albo stwierdzona zostanie nieadekwatna do potrzeb jakość terenów publicznych lub technicznych – w szczególności stan techniczny obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym – dany obszar uznany zostanie w świetle nowego prawa za obszar zdegradowany.

W kolejnej części artykułu: kiedy dany obszar uznany może zostać przez gminę za obszar rewitalizacji oraz formalności przy uchwalaniu gminnych programów rewitalizacji.